Osnovni cilj rezidbe je da se na svakoj voćki uspostavi ravnoteža između vegetativnog i generativnog potencijala.
Rezidba je osnova za visok i kvalitetan rod i ne sme da se radi napamet. Jedan od najvažnijih poslova u savremenim zasadima jabuke jeste zimska rezidba. Prelaskom na savremene i intenzivne zasade i uvođenjem novih oblika krune uveliko je olakšano izvođenje mnogih pomotehničkih mera, a posebno rezidbe.
Pravilno izvođenje zimske rezidbe
Za pravilno izvođenje zimske rezidbe osnovni preduslov je pravilno formiranje oblika krune. Ukoliko su napravljene greške u formiranju pravilnog oblika krune, pogotovo ako grane nisu razvedene, rezidbom je kasnije teško uspostaviti ravnotežu između rodnosti i vegetativnog porasta.
Za definisanje rezidbe jabuke u rodu, mora se poznavati sorta, starost, karakteristike rasta i rađanja, količina i stanje rodnih pupoljaka, realizacija rodnog potencijala u datim agroekološkim uslovima, vegetativni porast, opšti izgled stabala jabuke, uslovi agrotehnike, itd.
Jabuka u rodu reže se prema morfološkim osobinama rodnih grančica, intenzitetu vegetativnog porasta i količini i stanju rodnih pupoljaka. Može se reći da se svaka sorta jabuke orezuje posebno. Utvrđeno je da kod stabala u punoj rodnosti, sorte jabuke zlatni delišes, jonagold, elstar i mucu najveći deo rodnog potencijala diferenciraju na prstastim i vitim rodnim grančicama. Ajdared, gloster i greni smit uglavnom imaju najviše pupoljaka sa diferenciranim cvetnim začecima na naboritim, a zatim na prstastim rodnim grančicama. Sorte greni smit i elstar obrazuju rodne pupoljke i na dužim rodnim grančicama.
Broj pupoljaka sa diferenciranim cvetnim začecima prvenstveno zavisi od sorte, ali i od starosti voćaka, kombinacije sorta/podloga itd. Tip rodnih grančica koji dominira može da se menja iz godine u godinu, tako da je svake godine potrebno uraditi analizu za sve tipove rodnih grančica.
Primarni zadatak rezidbe u cilju obrazovanja cvetnih pupoljaka u unutrašnjosti krune je da ona bude dobro osvetljena. Potrebno je izbaciti sve izlomljene grane, one koje se ukrštaju i zasenjuju jedna drugu. Nakon toga se proređuju letorasti, jer se kod jabuke mora voditi računa o rodu kako za ovu tako i za narednu godinu. Rezidbom mora da se ostavi dovoljan broj letorasta da bi se na njima u toku godine formirale kvalitetne rodne grančice koje će doneti rod naredne godine. Kada ih ima mnogo prorede se i ostave samo one umereno bujne. U donjem delu krune ostavljaju se razvijeniji jednogodišnji letorasti, dok se u gornjem delu odabiraju kraći.
Normalan rast letorasta (u integralnoj proizvodnji) smatra se od 20-40 cm. Ako je porast jači stabla treba više opteretiti rodnim pupoljcima, a ako je porast slabiji, treba ostaviti manji broj rodnih grančica da bi stabla ojačala.
Nakon toga u zavisnosti od količine i analize stanja potencijala rodnosti, rezidbom se reguliše broj ostavljenih rodnih pupoljaka odnosno određuje se intenzitet rezidbe.
Iz praktičnih iskustava imamo slučajeve da rodne grančice u proleće ne daju cvetove, ili ne daju normalno razvijene cvetove sposobne za oplodnju. Do ove pojave dolazi zbog izmrzavanja ili nedovršenog procesa diferencijacije začetaka cveta u pupoljcima. Ako je broj pupoljaka sa obrazovanim cvetnim elementima umeren (30-40%), treba skraćivati ili samo prorediti trogodišnje i starije rodne grančice. Ako je rodnih pupoljaka manje, potrebno je sačuvati što više rodnih grančica odnosno obaviti slabu rezidbu. Ova rezidba primenjuje se i kod stabala jabuke koja imaju zadovoljavajući broj rodnih pupoljaka sa diferenciranim cvetnim začecima, ali je nihov broj u kruni mali. Ako su oba faktora visoka a porast mali, neophodna je oštra rezidba da bi voćke ojačale.
Pored procentualne zastupljenosti važan je i broj rodnih pupoljaka u kruni koji se procenjuje od stabla do stabla. Ako se utvrdi da je učešće rodnih pupoljaka u kojima su diferencirani cvetni začeci visok (preko 60 %), kao i broj rodnih pupoljaka po stablu, a vegetativni porast normalan, mora se primeniti oštra rezudba. U ovom slučaju zimskom rezidbom izbacuju se sve izrođene grane, a za rod ostavlja dvogodišnje drvo, koje je obraslo rodnim grančicama.
U praksi se sve više kratka rezidba zamenjuje dugom rezidbom, gde se dvogodišnje grane ne prekraćuju. Dugom rezidbom se smanjuje bujnost voćaka, bolje je formiranje cvetnih začetaka, lakše je hemijsko proređivanje plodova, bolja obojenost i smanjeno otpadanje plodova. Često se rezidbom ostavljaju čepovi (dužine prsta), koji kasnije stvaraju velike probleme, stvaranje guka i velikih rana koje su osnova za napad štetočina (staklokrilaca i krvave vaši). To predstavlja ozbiljan problem u gustim zasadima jabuke gde najčešće dolazi i do nekroze tkiva koja se prenosi na produžnicu i primarne grane.
Autor: Mr Nebojša Mladenović, dipl. inž.
Savetodavac za voćarstvo i vinogradarstvo