U našem području vinova loza prolazi kroz period zimskog mirovanja, period kad ne ispoljava vidljivu fiziološku aktivnost. U ovom periodu prestaje rastenje
organa, a disanje i transpiracija se svode na minimum. Ulaskom u period zimskog mirovanja vinova loza prelazi u posebno kvalitetno stanje, koje ima drugačije procese od onih koji dominiraju u vreme perioda vegetacije, ali između kojih postoji uzajamna povezanost.
Period zimskog mirovanja, period u kome se vinova loza odmara, počinje sa opadanjem lišća i traje do početka faze suzenja i traje od 130 do 150 dana.
U većem broju godina, ceo period zimskog mirovanja vinove loze praćen je niskim temperaturama. On se deli na dva podperioda:
- period fiziološkog zimskog mirovanja – faza niskih temperatura počinje sa sniženjem temperature na 8 do 0 celzijusa i okca vinove loze u ovoj fazi ne počinju vegetaciju bez obzira na spoljnje uslove; ako se okca, stavljena pod uslove povišene temperature, za 8 do 10 dana počnu aktivirati, prvi je znak da je faza niskih temperatura završena;
- period ekološkog zimskog mirovanja – faza prinudnog mirovanja nastaje po završetku prve faze i u to vreme loza ne počinje vegetaciju samo zato što nisu obezbeđeni povoljni uslovi.
Trajanje faze niskih temperatura kod pojedinih sorti vinove loze je različito i ima praktičan uticaj pri rejoniranju sorti.
Stanje čokota, posebno lastara u periodu zimskog odmora je pokazatelj uslova rastenja i razvića lastara u prethodnoj godini. Lastari su dobro sazreli i u njima se nalazi veća količina rezervnih hranljivih materija ako je period vegetacije tekao pravilno. Ako u lastarima ima više šećera nego skroba njihova trenutna otpornost prema zimskim mrazevima je veća.
Udeo skroba i šećera i njihov međusobni odnos u svim delovima čokota menja se kako u periodu vegetacije, tako i u periodu zimskog mirovanja. Ukupna količina ugljenih hidrata je minimalna u proleće, u periodu cvetanja i intenzivnog rasta lastara, a dostiže maksimum u jesen pri završetku vegetacije i tada može biti dva puta veća u odnosu na količinu u proleće.
Na isti način kao i ugljeni hidrati, varira i količina skroba u lastarima vinove loze. Minimalni sadržaj ukupnih ugljenih hidrata praćen je skoro potpunim odsustvom skroba u lastarima. Jesenji maksimum skroba poklapa se sa maksimum ukupnih ugljenih hidrata. Količina ugljenih hidrata uslovljena je odnosom procesa sinteze i razgradnje, a sadržaj skroba zavisi od procesa transformacije jednih oblika ugljenih hidrata u druge – skroba u šećer i obrnuto. Sadržaj skroba može pokazivati i zimski minimum i rani prolećni maksimum. Zimski minimum se javlja kao rezultat stvaranja zaštitnih materija koje štite vinovu lozu od izmrzavanja (skrob prelazi u šećer), a prolećni maksimum se javlja pri kraju zimskog mirovanja kada dođe do povišenja temperature jer tada se šećer transformiše u skrob. Količina šećera i skroba u lastarima iznosi i do 15% suve materije. Dinamika kretanja ugljenih hidrata (šećera i skroba) zapaža se i u drugim delovima čokota – stablu i korenu, ali se količine i brzine transformacije razlikuju.
Uslovi u toku zime, kao i spoljni uslovi u toku vegetacije utiču na proticanje pojedinih faza u toku razvića vinove loze. Kod nekih sorti oštre zime produžavaju period fiziološkog mirovanja. Sorte sa dugim vegetacionim periodom, a kratkom fazom fiziološkog mirovanja slabo su otporne na mrazeve, daju neujednačene i male prinose. Sorte sa kraćim vegetacionim periodom, a sa dužom fazom fiziološkog mirovanja imaju veliku otpornost prema izmrzavanju i mogu se gajiti na područjima sa oštrim zimama.
Autor: Violeta Petrović Luković, dipl.inž. agronomije
Foto i tekst: psss.rs
