Proliferacija se javlja kod biljaka iz roda Malus, odnosno raznih sorti gajenih jabuka, njihovih podloga, divlje jabuke, kao i nekih ukrasnih vrste ovog roda.
Prouzrokovač proliferacije jabuke je fitoplazma (Candidatus Phytoplasma mali).
Proliferacija jabuke smatra se najštetnijom bolesti jabuke među virozama, virozama sličnim bolestima i fitoplazmozama, dakle bolestima koje se prenose vegetativnim razmnožavanjem biljaka. Smanjena produktivnost zaraženih stabala je glavna šteta koja nastaje usled zaraze ovom fitoplazmom. Zbog značaja i statusa bolesti potrebno je da svi rasadničari budu upoznati sa simptomima i merama sprečavanja njene pojave i širenja.
Ova fitoplazma uglavnom zaražava biljke iz roda Malus, odnosno razne sorte gajenih jabuka, njihove podloge, divlju jabuku, kao i neke ukrasne vrste pripadnike ovog roda. Takođe, ova fitoplazma je izolovana i iz kruške, leske, trešnje, kajsije i šljive. Tamara Mihailović, savetodavac Poljoprivredne stručne i savetodavne službe, navodi da se štete ogledaju u opštem slabljenju biljaka i smanjenom prinosu.
Proliferacija jabuke
Na zaraženim biljkama razvijaju se sitni, nepotpuno obojeni plodovi, u toku leta dolazi do promena na novoformiranim mladarima u vidu gubitka vršne dominacije pa se aktiviraju letnji pupoljci u gornjoj trećini lastara.
Ovaj simptom dobio je naziv „veštičje metle“ jer bočni, sekundarni mladari rastu pod oštrim uglom. Mihailović podseća da je pojava lisnih rozeta je čest simptom proliferacije jabuke. Lisne rozete se uočavaju na vrhovima mladara ili nastaju iz spavajućih pupoljaka na starijim granama. Listovi na lisnim rozetama su svetlije boje i često tokom jeseni dobijaju crvenkastu nijansu.
Jedan od karakterističnih simptoma proliferacije uočen na plodovima je izdužena peteljka. Plodovi sa takvim peteljkama su sitniji u odnosu na normalno razvijene plodove a često nisu ni dobro obojeni.
Koren zaraženih stabala je često slabije razvijen sa većim brojem tanjih bočnih ogranaka.
Na zaraženim stablima je česta pojava ranijeg ulaska u vegetaciju. Ova stabla cvetaju kasnije nego zdrava.
Simptomi proliferacije su promenljivi i zavise od više faktora, kao što su intenzitet zaraze, sorte, podloge, starosti biljke domaćina, vremenskih uslova, kao i od biologije samog domaćina.
Izvor zaraze su već zaražene biljke sa kojih se infekcija dalje širi cikadama, lisnim vašima ili korišćenjem delova zaraženih biljaka za proizvodnju sadnog materijala.
Suzbijanje se zasniva na prevenciji
Najvažnija preventiva je zdrav sadni materijal, ističe Mihailović. Ukoliko dođe do infekcije, veoma je važno rano uočavanje prisustva bolesti. Zaražene pojedinačne biljke treba iskrčiti. Kod starijih stabala može doći do povlačenja simptoma i „ozdravljenja“.
Ukoliko postoji opasnost od epidemije, primena insekticida u cilju smanjenja brojnosti vektora je opravdana.
Nadzor na prisustvo fitoplazme
Takođe je neophodno vršiti „Poseban nadzor na prisustvo Apple proliferation phytoplasma“. Nadzor se ogleda u tome što se vrši vizuelni pregled objekata za proizvodnju sadnog materijala jabuke (matičnjaci, rastila) u oktobru mesecu kod proizvođača, prometnika i uvoznika sadnog materijala, kao i vizuelnim pregledom proizvodnih zasada posebno na većim nadmorskim visinama i u voćnjacima koji su u blizini zasada četinara na kojima vektor fitoplazme provodi jedan deo životnog ciklusa, ističe savetodavac Mihailović.
