Kako sprečiti uginuće pčela tokom hladnog perioda godine?
Jesenje-zimska smrtnost je uginuće jednog broja pčela ili uginuće celog pčelinjeg društva zbog različitih uzroka, tokom zime ili jeseni.
Zašto se javljaju uginuća pčela?
Razloga uginuća pčela je mnogo, ali je osnovni neblagovremeno uklanjanje varoe adekvatnim sredstvima.
Krivac je pčelar koji svojim neznanjem obavlja tretiranje preparatima koji imaju malu efikasnost. Osim toga, tretman obavlja jednim preparatom, iako se zna da treba raditi sa najmanje dva različita.
Uginuće pčela tokom jeseni i zime može biti posledica neadekvatne pripreme hrane i prihrane dopune koja je rađena šećernim sirupom kasno u jesen, kada nije bilo unosa polena. Posledice takvog rada i uginuće pčela, se vide već i pre početka prave zime.
Zimsko-prolećno uginuće pčelinjih zajednica može se očekivati zbog dugog trajanja hladnog vremena i nemogućnosti izletanja pčela radi pražnjenja, ali i slabe zaštite od vetrova, vlažnog gnezda, nedovoljne zalihe hrane, loše hrane (naročito medljikovac ili kristalizovan med), zbog loše godine neblagovremena prihrana kada je bilo unosa polena, zbog uznemiravanja od strane miševa i drugih životinja, obezmatičenosti (gubitak matice) i dr. Tada je pomor na podu košnice veliki, a često uginu i cela društva.
Još veća smrtnost, čak i svih društava u pčelinjaku, nastaje kada su uporedno s pobrojanim nepogodnostima postojali izvori neke zaraze (nozematozne spore). U takvim slučajevima umiranje pčela se nastavlja i posle poboljšanja vremena, tj. i posle prolećnog izletanja pčela radi pražnjenja.
Zimsko-prolećna smrtnost pčela nanosi pčelarima velike štete ne samo zbog uginuća celih društava, nego i zbog slabljenja još većeg broja društava čije pčele uginu u velikom broju.
Novija istraživanja pokazuju da u nekim krajevima prosečna smrtnost dostiže 10 %, a u pojedinim pčelinjacima čak 80-100 % pčelinjih društava.
Na pčelinjacima se dešavalo da su pčele napustile košnice ili su uginule u njima. Velika greška nekih pčelara je što su čekali da primene oksalnu kiselinu (kao glavni preparat u uklanjanju varoe). Ali, nažalost, nisu dočekali, jer nisu imali razloga da apliciraju.
Ovo se javlja u pčelinjacima gde je varoa uzela maha, zatim u pčelinjacima koji su bili zaraženi nozematozom i u kojima su pčele bile uzimljene na medljikinom medu.
Tamo gde nije bilo zaraze, nego samo medljikinog meda, smrtnost se tek očekuje, ako pčelinja hrana nije adekvatno pripremljena.
Prema približnom proračunu, svake godine zimsko-prolećna smrtnost pčelinjih društava je isto tolika koliko se uginuća desi i od svih vrsta truleži. Zbog toga se zimsko-prolećna smrtnost po značaju svrstava kao drugi problem u pčelarstvu (prvi je trovanja pčela).
Nemali broj pčelinjih društava oslabi ili čak ugine zbog uzimljavanja s nedovoljnim količinama pčelinje hrane ili zbog nepravilnog razmeštanja zaliha hrane u gnezdu.
Dobra pčelarska praksa – Bukvar za pčelare
Šta mi kao pčelari možemo uraditi da smanjimo taj procenat uginuća i ostanak pčelinjih zajednica?
Samo jedno: Da odstranimo varou, ostavimo dovoljnu količinu kvalitetnog meda koji će omogućiti pčelinjoj zajednici opstanak.
Ostavimo se sirupa preko cele godine, raznih eksperimenta koji su u startu osudili pčelu na propast!
Prihvatimo knjigu dobre pčelarske prakse i postupajmo po tom napisanom uputstvu.
Tekst i fotografije pripremio pčelar Slobodan Jevtić
