Suša na poljima. Visoka temperatura, celodnevna osunčanost, sedmice bez kiše. Biljkama je vrlo teško.
Već sada analitičari najavljuju sa će suša ostaviti posledice na prinos biljaka. Ovakve godine su potvrda da je ulaganje u sisteme za navodnjavanje opravdano, odnosno, neophodno.
O navodnjavanju voćnjaka, evaporaciji, određivanju režima navodnjavanja u tekstu Valentine Aleksić iz PSSS.
Najčešće padavine ne zadovoljavaju potrebe stabala za vodom, zato je navodnjavanje voćnjaka potrebno radi optimalnog snabdevanja voćaka za vodom, te za postizanje visokih prinosa plodova dobrog kvaliteta.
U našoj zemlji navodnjavanje voćaka trebalo bi da bude obavezno, jer je suša redovna pojava u letnjem periodu, traje duže ili kraće vreme i često ostavlja ozbiljne posledice na smanjenje prinosa i pogoršava kvalitet plodova.
Posledice deficita vlage u voćnjaku
Deficit vlage u početku perioda vegetacije negativno se odražava na opši porast biljaka, loš porast lišća, cvetanje je slabije jer opadaju cvetni zameci.
Deficit vode u drugom delu vegetacije utiče na privremeno (prisilno) sazrevanje i opadanje plodova, loše formiranje cvetnih zametaka, starenje i opadanje lišća, što remeti fotosintezu i slabije nakupljanje hranjivih materija pa voćke loše prezimljavaju i stradaju u većem obimu.
U sušnom periodu lišće voćaka može oduzimati vodu iz plodova zbog razlike u osmotskom pritisku. Tako plodovi ostaju sitniji, lošijeg su kvaliteta. Menjaju se fiziološki i biohemijski procesi u biljkama, formiraju se jedinjenja koja pogoršavaju kvalitet plodova.
Evaporacija
Potrošnja vode na evapotranspiraciju voćnjaka je sastavljena od evaporacije sa površine zemljišta i transpiracije biljaka, čija veličina zavisi od razvijenosti stabala i zasenjenosti površine zemljišta.
Veličina transpiracije voćnjaka je u direktnoj zavisnosti od količine primljene solarne radijacije na lišću i tkivu biljaka, što određuje pokrovnost i uzgojni oblik.
Evaporacija iz zemljšta je u direktnoj funkciji učestalosti vlaženja površine i primenjenog načina navodnjavanja.
Potrebno je obezbediti biljke lako pristupačnom vodom u zoni aktivne rizosfere tokom perioda vegetacije.
Određivanje režima navodnjavanja
Režim navodnjavanja određuje se prema:
- vlažnosti zemljišta,
- stanju biljaka,
- najčešće prema kritičnim periodima za vodu,
- spoljnim promenama ili
- unutrašnjim fiziološkim pokazateljima.
Pri izvođenju navodnjavanja voćnjaka značajno je pitanje doziranja vode.
Optimalna vlažnost u zemljištu može se postići i održavati samo onda ako se stručno raspolaže vodom u zoni rizosfere.
Ako se navodnjava češće nego što je potrebno, dolazi do većeg doziranja vode i do problema navodnjavanja, loše aeracije i gušenja korena.
Ako se ređe navodnjava i time dodaje manja količina vode od potrebne, ne može se postići visoka i kvalitetna voćarska proizvodnja.
Za stručno doziranje vode potrebno je pri svakom navodnjavanju pravilno odrediti:
– normu navodnjavanja
– trenutak početka navodnjavanja
Norma navodnjavanja
Norma navodnjavanja (mm) zavisi od gajene kulture i zemljišta.
Dubina zemljišta koju treba navlažiti zavisi od dubine korenja, odnosno od vrste kulture i fazi razvoja biljke.
Normom navodnjavanja treba navlažiti zemljište do poljskog vodnog kapaciteta (PVK).
Za lakša (peskovita) zemljišta potrebna je manja norma navodnjavanja nego za teža (glinovita) zemljišta . Međutim, peskovita zemljišta treba češće navodnjavati nego glinovita, jer biljke trebaju jednake količine vode bez obzira na zemljište na kojem se uzgajaju.
Dubina vlaženja pri navodnjavanju (m) za šljivu, jabuku, breskvu , krušku, marelicu iznosi 0.40-0.60 m.
Kada početi navodnjavanje?
Trenutak početka navodnjavanja određuje se u praksi na nekoliko načina:
– spoljnim morfološkim promenama na voćkama
– procenjivanjem vlažnosti u zemljištu
– kritičnim periodima voćke za vodu
– određenim turnusom navodnjavanja
– merenjem vlažnosti zemljišta
– unutarnjim fiziološkim promenama voćke
Preporuka za određivanje trenutka početka navodnjavanja pomoću:
– merenja vlažnosti zemljišta
– svakodnevnog utroška vode
Na terenu merenje vlažnosti zemljišta vrši se tenziometrima, neutronima i gama zracima, elektrometrijskim merenjem i vlagomerom.
Vlagomeri u voćnjacima predstavljaju nov način merenja. Vlagomeri mere vlažnost u svakom trenutku, pri uzgoju svih kultura i na svim zemljištima.
Obračunavanje svakodnevnog utroška vode u stvari je bilansiranje vode u zemljištu , na temelju priliva i utroška vode tokom vegetacionog perioda.
Bilansiranje vode može se obaviti na nekoliko načina, a jedan od njih je pomoću koeficijenta navodnjavanja.
Koeficijent navodnjavanja predstavlja količinu vode u mm koja se troši po jednom stepenu srednje dnevne temperature vazduha (mm/1 stepen Co).
