Uzimanje uzoraka za utvrđivanje kvaliteta sirovog mleka obavlja uzorkivač neposredno kod proizvođača ili na sabirnom mestu. Pre uzimanja uzoraka sirovog
mleka uzorkivač vrši vizuelni pregled sirovog mleka (senzorska kontrola) i utvrđuje da li sirovo mleko ima svojstven izgled, boju, miris i čistoću, odnosno da li u sirovom mleku postoje vizuelno uočljive promene. Ukoliko u sirovom mleku postoje takve promene, koje su nastale kao posledica oboljenja vimena ili delovanja različitih vrsta mikroorganizama, uzorkovanje takvog mleka se ne vrši.
Uzimanje uzorka sirovog mleka vrši se sledećim redosledom:
1) uzorkivač otvara svaku posudu u kojoj se čuva sirovo mleko, ujednačava njegov sastav tako što priborom za uzimanje uzorka meša sirovo mleko od površine prema dnu posude (polukružno) i obrnuto;
2) određenu količinu sirovog mleka uzorkivač uzima iz svake posude (poštujući pravilo proporcionalnosti) i zadržava u priboru za uzimanje uzoraka, a proizvođač preostalu količinu sirovog mleka sipa iz posude u mlekomer za merenje količine sirovog mleka, a posle merenja iz mlekomera sirovo mleko se sipa u rashladni uređaj (laktofriz). Uzorkivač vraća uzetu količinu sirovog mleka iz svih posuda jednog proizvođača u jednu zajedničku posudu i priprema veliki prosečan uzorak sirovog mleka za tog proizvođača koji će dobro promešati i sipati u bočicu u količini od 40 ml tog uzorka, s tim što ta količina mora zauzimati najmanje 1/2 bočice a najviše 3/4 bočice. Bočica sa uzorkom sirovog mleka mora biti dobro zatvorena tako da u toku transporta ne može da dođe do izlivanja uzorka. Ako se to dogodi, uzorak ne može predstavljati celokupnu količinu mleka iz koje je uzet. Pri zatvaranju i otvaranju bočice ne sme doći do kontaminacije uzorka sirovog mleka mikroorganizmima iz okoline (zagađivanje uzorka). Bočicu sa uzorkom sirovog mleka pojedinog proizvođača potrebno je označiti šifrom;
3) u toku uzimanja uzorka sirovog mleka uzorkivač popunjava potrebnu dokumentaciju i odlaže je u gajbu zajedno sa bočicama sa uzorkom. Bočice sa uzorcima slažu se u gajbu po redosledu uzimanja uzoraka, u koju se odlažu i neiskorišćene bočice. Po završetku uzimanja uzoraka sirovog mleka uzorkivač zatvara gajbu sa bočicama i stavlja nalepnicu sa oznakom sabirnog mesta.
Postupku uzimanja uzoraka sirovog mleka prisustvuje proizvođač koji o nepravilnostima i nedostacima postupka obaveštava ovlašćenu laboratoriju.
Uzimanje uzoraka vrši se svakog meseca metodom slučajnog izbora, i to: dva uzorka za utvrđivanje količine mlečne masti.
Autor: Ana Đorđević, dipl. inž. preh. teh.
