Glodari su u 2014. godini na mnogim parcelama napravili veliku štetu. Od ratarskih useva najviše su nastradali lucerka, pšenica, soja i šećerna repa, dok su kukuruz i suncokret pretrpeli znatno manju štetu.
Na parcelama sa najvećim brojem glodara, prinos je smanjen za 20-30%. I ranije se dešavalo da glodari pričine ovako veliku štetu, ali je to bilo na mnogo manjim površinama. U našim uslovima uobičajeno je da miševi i voluharice najviše oštećuju lucerku i strna žita jer se ti usevi u toku vegetacije ne obrađuju, ali ove godine stradali su svi usevi. Zbog čega se to desilo?
Agronomi kao razloge najčešće spominju povoljne vremenske uslove za razmnožavanje glodara i smanjen broj njihovih prirodnih neprijatelja. Međutim, ovo nisu jedini uzroci prevelike brojnosti glodara. Izostavljanje ljuštenja strništa ili njegovo zakasnelo izvođenje jednako je važan uzrok prenamnožavanja ovih štetočina.
U Srednjem Banatu, uprkos preporukama koje daju stručnjaci, godinama je prisutna veoma loša praksa da poljoprivredni proizvođači ostavljaju neobrađeno strnište i po nekoliko meseci nakon žetve. Osim velikih ekonomija, samo mali broj proizvođača ljušti strnište na vreme, odnosno odmah posle žetve. Zavisno od godine i mesta, 70-90% proizvođača ne obrađuje strnište na vreme što ima veliki broj negativnih posledica. Jedna od njih je prenamnožavanje glodara.
Na neobrađenom strništu glodari pronalaze obilje hrane i zaklon od prirodnih neprijatelja pa se neometano hrane i razmnožavaju. Iz tog razloga je strnište rezervoar za razmnožavanje i dalje širenje glodara na parcele pod usevima. Isti značaj imaju i druge neobrađene površina kao što su pašnjaci, livade, utrine, kanali, nasipi, putevi, međe i poljozaštitni šumski pojasevi. Koliki je negativan uticaj izostavljanja obrade strništa potvrđuje i činjenica da su glodari 2014. godine najveću štetu napravili na parcelama koje se graniče sa neoljuštenim strništem, kao i na usevima koji su u toku jeseni ili proleća zasejani na neoljuštenim strništima.
Kako se može izbeći ili umanjiti šteta od glodara? Svakako da hemijsko suzbijanje nije jedini način. Pravovremenim i kvalitetnim ljuštenjem strništa direktno se uništavaju glodari, ruše se njihovi hodnici i jazbine, prosuto seme strnih žita i biljni ostaci unose se u zemljište pa se na taj način glodari lišavaju hrane i zaklona od neprijatelja. Obradom strništa odmah posle žetve može se uništiti 80-90% miševa i voluharica koji se nalaze na parceli. Efekat ljuštenja strništa povećava se sa povećavanjem dubine obrađenog sloja jer se kod dublje obrade bolje uništavaju gnezda glodara. Nakon ljuštenja, preživeli glodari se sa obrađenog strništa sele na parcele pod usevima pa njihovo uništavanje treba sprovoditi na novonaseljenim parcelama.
Poljoprivredni proizvođači izostavljanje ljuštenja strništa opravdavaju nedostatkom novca i uništavanjem višegodišnjih korova totalnim herbicidima posle žetve strnih žita. Međutim, ne postoji dovoljno dobar razlog za izostavljanje ove veoma korisne mere. Zbog toga treba još jednom naglasiti da se pravovremenim i kvalitetnim ljuštenjem strništa postižu korisni efekti među kojima je i uništavanje glodara.
Od manje je važnosti koje se oruđe koristi za obradu zemljišta, dok je daleko važnije da se ova operacija obavi odmah posle žetve strnih žita. Na taj način se postiže najjeftinije i najefikasnije suzbijanje glodara.
Treba istaći da masovna pojava glodara nije posledica propusta koji su napravljeni u toku jedne godine, već je ona rezultat višegodišnjeg pogrešnog rada na velikim površinama. Zbog toga je neophodno da proizvođači ozbiljno shvate upozorenja i preporuke stručnjaka kako bi se sprečilo dalje povećavanje brojnosti ovih štetočina.
Autor teksta: mr Ilija Bjelić
Poljoprivredna stručna služba Zrenjanin
