Optimalna faza za prezimljavanje uljane repice je kada biljke imaju 7-10 snažnih listova rozete, prečnik vrata korena iznad 8 mm, visine pravog stabla do 1 cm
Biološka osnova ozime repice (ozimost i produktivnost) formira se već u jesen i zavisi prvenstveno od roka setve i prirodnih uslova u kojima prolaze prve fenološke faze. Pri optimalnim uslovima temperature i vlage u zemljištu u jesenjem periodu, biljke formiraju veći broj listova i dobar korenov sistem, što je osnova za njihovo uspešno prezimljavanje. Za razliku od pšenice čija je tačka rasta tokom jeseni i zime ispod površine zemljišta u čvoru bokorenja, kod uljane repice ona je između kotiledona iznad površine zemljišta, samim tim je izložena uticaju nižih temperatura i veći je rizik od izmrzavanja tokom zime.
Kod repice, kao i kod žita, sa ulaskom u zimu odvija se proces kaljenja – očvršćavanja, odnosno postepenog povećanja otpornosti na niske temperature. Da bi se kaljenje završilo važno je da tokom jesenjeg i zimskog perioda imamo postepen pad temperature, jer se u prvoj svetloj fazi akumuliraju šećeri, a tek u drugoj, tamnoj fazi kaljenja, dolazi od obezvodnjavanja ćelija. Postiže se konačna otpornost na niske temperature, što je u slučaju golomrazice do –150C, a uz snežni pokrivač debljine 2-6 cm i do -250C (Atamanenko 1997).
Generalno se smatra da je repica nešto slabije otpornosti na niske temperature od ozimog ječma. Veoma je važno da uljana repica u kratkom jesenjem periodu stvori veću lisnu površinu, odnosno više hrane za rast korena i njenu akumulaciju u zadebljanom vratu korena.
Optimalna faza za prezimljavanje je kada biljke imaju 7-10 snažnih listova rozete, prečnik vrata korena iznad 8 mm, visine pravog stabla do 1 cm, odnosno da je nadzemni deo biljke visine oko 25 cm, što podrazumeva da je glavni koren dubine 10-15 cm. Od faze u kojoj repica uđe u zimu u mnogome zavisi i sposobnost njene regeneracije u proleće.
Zbog skraćenog dana i niskih temperatura uobičajeno je da tokom zime list gubi zelenu i dobija bordo boju. U hladnijim godinama veći deo listova rozete može odumreti, ali je biljka živa sve dok je vrat korena vitalan jer se iz njega regeneriše cela biljka u proleće. Stanje u kom repica ulazi u zimu je vrlo važno zato što repica ulazi u generativnu fazu pre zime. Začetak cvetova je od početka novembra do sredine decembra (zavisno od vremena setve). Znači da u se u tom periodu određuje broj cvetova po biljci, odnosno potencijalni nivo rodnosti, što osim na visinu utiče i na stabilnost prinosa.
Kada početi prihranu uljane repice?
U proleće, na temperaturama iznad 2oC, počinje rast korena, pa se zato, već krajem februara, preporučuje prva prihrana manjom dozom azota. Na temperaturama iznad 5oC, krajem marta, počinje rast listova, kada se drugi put prihranjuje sa većom dozom N. Od pojave prvih cvetnih pupoljaka na glavnom stablu, i začetaka prvih grana, počinje intenzivan rast nadzemnog dela, koji traje 10-14 dana. U tom periodu formira se oko 50% od konačnog prinosa a dnevni prirast visine je od 5-8 cm.
Korovi i štetočine, zajedno sa prouzrokovačima biljnih bolesti, negativno utiču na gajene biljke. Za poljoprivredne proizvođače važno je da razviju adekvatnu strategiju kontrole, kako bi dobili zdrav usev i imali što manje štete. Češća kontrola stanja useva i blagovremene intervencije, su potrebne posebno zbog napada ekonomski važnih štetočina. Kod repice ima više štetnih insekata, i to kako u jesenjem tako i prolećnom periodu, koji se obavezno moraju suzbijati.
Pripremila Ivana Vasilijić dipl. inž. poljoprivrede
