Simptomi nedostatka hranjivih materija u biljkama variraju od vrste, genotipa i elementa ishrane. Njihov suvišak može uticati na smanjeno usvajanje drugih elemenata.
Najčešće se javljaju u vidu žućenja listova, tamnije zelene boje, hloroze između nerava lista, nekroze, uvijanje lišća, što za posledicu ima zaostajanje u rastu.
Opšti simptomi nedostatka nekih neophodnih elemenata biljne ishrane su:
- Azot (N) – Redukuje se rast vrha biljke i korena; rast je uspravan i vretenast; listovi bledi, žutozelene boje u ranijim fazama, kasnije požute, ponekad dobiju čak narandžastu ili crvenu boju; nedostatak je vidljiv prvo na starijim listovima, hloroza se širi od vrha prema osnovi lista.
- Fosfor (P) – Biljke su slabo razvijene, redukovan rast vrha biljke i korena; stablo tanko, listovi sitni, grubi, okrenuti prema dole, plavozeleni (gornja strana) i ljubičasti (donja strana), uključujući i nervaturu; promena boje lista u crvenu nijansu nastaje kao posledica povećane sinteze pigmenta antocijana; staro lišće brzo izumire i pokriveno je beličastim pegama.
- Kalijum (K) – Vrh lista dobija smeđu boju; može doći do pojave rubnih ožegotina; kod nekih biljnih vrsta (paradajz) listovi sitni, ivice starijih listova se uvrću i dobijaju žutu boju; kod pojedinih genotipova na hlorotičnim (žutim) mestima javljaju se sitne suve pege sa smeđim ivicama, plodovi neujednačeno zriju.
- Kalcijum (Ca) – Simptomi se uglavnom javljaju na mlađim listovima uz vegetativni rast vrha; koren se slabo razvija i smeđe je boje; mlađi listovi su deformisani sa vrhom savijenim unazad i rubovima savijenim prema naličju ili licu lista; vršno lišće je sitnije, gornja strana mu je tamnozelena, sa bledim ivicama, a gornja je ljubičasta; temeni pupoljak stabla izumire, plodovi imaju simptome vršne truleži.
- Magnezijum (Mg) – U mlađim fazama razvoja na listu se pojavljuje hloroza između nerava sa hlorotičnim područjima koja su međusobno razdvojena zelenim tkivom što daje efekat kugličaste prugavosti; simptomi su prvo vidljivi na donjim listovima.
- Gvožđe (Fe) – Karakteristična je hloroza između nerava mlađih listova;bledilo vršnog lišća, nervatura neko vreme ostaje zelena, a kasnije celi list požuti, gotovo pobeli;simptomi se šire od mlađeg prema starijem lišću, biljka se sporo razvija.
- Bor (B) – Ima jak uticaj na tačke rasta; stablo i listovi mogu biti značajno deformisani; manifestuju se pojavom žutih pega na listovima ograničenih okolnim lisnim nervima; ivice liske se uvijaju, a vrh nekrotira i propada.
- Mangan (Mn) – Izaziva hlorozu vršnog lišća, zelena boja se zadržava samo oko najfinijih nerava. Obolele liske su istanjene.
- Sumpor (S) – Mlađi listovi su bledo žutozelene boje, dosta slično nedostatku N; rast izdanka je nešto smanjen.
- Cink (Zn) – Izražena hloroza između lisnih nerava praćena venjenjem hlorotičnog područja; patuljast rast biljaka i skraćene inernodije.
- Bakar (Cu) – Mlađi listovi poprimaju bledožutu boju sa slabom hlorozom ivica lista.
- Molibden (Mo) – Listovi postaju hlorotični sa savijenim ili kupasto izbočenim ivicama lista; nedostatak Mo često rezultira i nedostatkom N.
Suvišak nekih neophodnih elemenata
Kako nedostatak pojedinih elemenata utiče i manifestuje se na rast i razvoj biljaka, tako i njihov suvišak može uticati na smanjeno usvajanje drugih elemenata. Višak K nije uobičajen, ali može uticati na smanjeno usvajanje jona Ca, Mg, NH. Višak Mg uzrokuje antagonizam sa jonima K, Ca i Mg. Višak Mn može izazvati manjak Fe, Mo i Mg u biljkama.
Korišćena literatura: Moravčević, Đ., Todorović, V. (2022). Proizvodnja rasada povrća. Poljoprivredni fakultet – Zemun, Univerzitet u Beogradu
Pripremila savetodavac Sanja Milovanović Milenković, PSSS
