Poslednjih dana se sve češće javljaju odgajivači ovaca i raspituju o mogućnostima matičenja ovaca,
a povod su najavljeni podsticaji za kvalitetne priplodne ovce u iznosu od 7000 dinara, što je za 75% veći iznos u odnosu na prethodne godine kad je ta suma bila 4000 dinara po umatičenoj ovci.
Stoga se javila potreba da detaljno uputimo proizvođače koji su koraci koji se moraju ispuniti pre nego što konkurišu i steknu pravo na podsticaje.
Selekcijska služba se deli na tri nivoa:
1. Osnovne odgajivačke organizacije (OOO) – Stručne službe koje sprovode mere selekcije kod registrovanih poljoprivrednih gazdinstava
2. Regionalne odgajivačke organizacije (ROO) – Poljoprivredne stručne službe koje prate rad i kontrolu sprovedenih mera u selekciji stoke na regionu koji im je dodeljen
3. Glavna odgajivačka organizacija (GOO) – Za APV Poljoprivredni fakultet Novi Sad, Departman za stočarstvo koja vodi Glavnu matičnu knjigu za ovce.
Pre nego što proizvođač krene u ovaj posao mora da sklopi trojni ugovor sa OOO i ROO. Osnovna organizacija prijavljuje proizvođača u Registar odgajivača kvalitetne priplodne stoke, koji se vodi na Poljoprivrednom fakultetu u Novom Sadu.
Postoje dve mogućnosti za start selekcije u ovčarstvu:
Prva – Proizvođač je kupio kvalitetna priplodna grla sa pedigreom
Sklapa ugovor sa OOO koja će voditi matičnu evidenciju, pratiti porast grla, proizvodne pokazatelje o plodnosti, proizvodnju vune, mesa i ako se muzu podatke o mlečnosti. Kad se takvo grlo prvi put ojagnji stiče pravo da se upiše u Glavnu matičnu knjigu, kao i pravo na subvenciju za kvalitetna priplodna grla. Matični broj (HB broj) grlo zadržava do kraja života, pod uslovom da je pod kontrolom selekcijskih službi.
Druga – Proizvođač ima ovce nepoznatog porekla koje odgovaraju tipu neke rase
Posle sklapanja ugovora sa OOO i ROO one na osnovu pregleda donose odluke u koju će se rasu vršiti pretapanje ovaca. Uslov je da proizvođač ima ovna sa potpuno poznatim poreklom i pedigreom. Izabrana grla koja će se pretapati se obeležavaju, prati se njihova proizvodnja, a njihovo potomstvo se upisuje u Registar jagnjenja, jer ima poznatog oca i majku. Takva ženska jagnjad se trajno obeležavaju i prate dok se prvi put ne ojagnje kada stiču pravo na upis u Dodatni deo matične evidencije (dobijaju tzv. RB broj) i takođe imaju pravo da dobiju subvenciju. Njihovo potomstvo će na osnovu porekla i praćenja produktivnosti imati pravo da se uvede u Glavnu matičnu knjigu za ovce.
U AP Vojvodini sve selekcijske službe rade po Glavnom odgajivačkom programu i umatičiti se mogu plemenite rase ovaca (Virtemberg, Ile de frans, Safolk, Bergamo, Šarole…), autohtone rase (Cigaja – somborska) i genetski resursi – mali broj grla (Čokanjska cigaja i Vitoroga žuja).
Ovo je podsetnik za sve proizvođače ovaca i sa ovim koracima ih je potrebno upoznati pre sklapanja ugovora, jer do ostvarivanja prvih subvencija može da prođe od 1,5 do 2 godine. Takođe se mora napomenuti da još uvek kod nekih rasa ima prostora da se grla uvedu u Dodatni deo matične knjige (RB), jer je mali broj grla pod kontrolom, dok su kod Virtemberga, gde je veliki broj grla pod kontrolom, kriterijumi oštriji.
Gordana Aćimac, dipl. inž. stočarstva
PSS Zrenjanin
