Crna trulež je ekonomski najznačajnija bolest kupusnjača. Važno je sprovesti preventivne mere kontrole bolesti. Pre svih upotrebu zdravog semena ili zdravog rasada, plodored, gajenje otpornih sorti ili hibrida, uklanjanje korova, suzbijanje štetnih insekata.
Vizuelnim pregledom useva na pojedinim parcelama registruje se prisustvo simptoma crne truleži kupusnjača (Xanthomonas campestris pv.campestris). Registrovani su i simptomi crne pegavosti kupusa (Alternaria brassicae i Alternaria brassicicola) na pojedinačnim, starijim listovima.
Crna trulež prouzrokuje štete kupusu u svim fazama razvoja
Crna trulež se smatra ekonomski najznačajnijim oboljenjem biljaka iz porodice kupusnjača. Ovaj patogen može pričiniti štete kupusu u svim fazama razvoja: od rasada do formiranja glavice. Prenosi se semenom i zaraženim biljnim ostacima u zemljištu. Nakon ostvarenih infekcija bakterija se dalje može prenositi kišnim kapima, insektima, vetrom, preko sistema za navodnjavanje. Vremenski uslovi koji pogoduju razvoju i širenju bolesti su vlažno i toplo vreme, topli dani i prohladne noći.
Kod biljaka u rasadu, može doći do ispoljavanja simptoma oboljenja, čak i do propadanja biljaka, ako se razvijaju iz zaraženog semena. Na listovima starijih biljaka, prvi simptomi crne truleži se pojavljuju u vidu nepravilnih hlorotičnih pega dužine 1-3 cm duž ivice listova. Pege se šire od ivice lista duž glavnog lisnog nerva, dobijajući karakterističan oblik latiničnog slova “V”. Tkivo u okviru pega se suši i odumire, a nervi u okviru pega dobijaju tamno-braon do crnu boju.
Bakterija se širi sprovodnim sudovima izazivajući trulež, koja se može uočiti na uzdužnom preseku nerava, kao i na poprečnom preseku stabla. Usled truleži sprovodnog tkiva, zaražene biljke zaostaju u razvoju, zakržljale su i najčešće ne formiraju glavicu, što dovodi do smanjenog prinosa.
Međutim ukoliko i dođe do formiranja glavice kupusa, može se nastaviti razvoj bolesti i tokom skladištenja. Zaražene biljke podložne su napadu sekundarnih patogena, prouzrokovača vlažne truleži (Erwinia carotovora i Pseudomonas marginalis) te dolazi do njihovog potpunog propadanja.
Zaštita
U cilju zaštite kupusa i ostalih kupusnjača od ovog oboljenja ključne su preventivne mere kontrole koje podrazumevaju: upotrebu zdravog semena za setvu ili zdravog rasada za sadnju, poštovanje plodoreda u trajanju od tri do pet godina, gajenje otpornih sorti ili hibrida, uklanjanje korovskih biljaka i biljnih ostataka, kao i suzbijanje štetnih insekata kao vektora ovog patogena.
Crna pegavost
Vizuelnim pregledom useva kupusa na pojedinim parcelama na lokalitetu Skobalj, registrovani su simptomi crne pegavosti kupusa (Alternaria brassicae i Alternaria brassicicola) na pojedinačnim, starijim listovima.
Pored kupusa ovi patogeni napadaju i ostale kupusnjače. Simptomi bolesti se javljaju uglavnom na donjem starijem lišću, koje se odbacuje. Zbog te činjenice se ovi patogeni ne smatraju posebno opasnim u proizvodnji kupusa. Karakteristični simptomi počinju sa sitnim žućkastim zonama koje se povećavaju u vidu koncentričnih krugova koji vremenom pokrivaju veći deo lisne površine. Simptomi se obično uočavaju na biljkama koje se razvijaju u nepovoljnim uslovima (uvratine, razor, delovi parcele koji se ne zalivaju).
Značajnije štete ovi patogeni pričinjavaju u proizvodnji rasada kupusa. Na mladim obolelim biljkama stvaraju se sitne pege na stablu, što prouzrokuje njihovo poleganje. Ako se takve biljke rasade, one zaostaju u porastu i ne postižu pun prinos.
Crna pegavost se širi konidijama putem kiše, vetra, alatima za rad itd, dok se micelija može prenositi i semenom. Tokom zime se održavaju na korovskim biljkama iz porodice kupusnjača.
Zaštita
U cilju zaštite od nevedenih patogena najznačajnije je sprovođenje preventivnih mera kao što su: višegodišnji plodored, uklanjanje biljnih ostataka, korišćenje zdravog semena i rasada, upotreba dezinfikovanog semena i uništavanje korova.
U toku vegetacije u cilju zaštite od ovih patogena mogu se koristiti i hemijske mere, primenom fungicida kontaktnog delovanja na bazi aktivne materije mankozeb, preventivno pred padavine. Ukoliko se uoči širenje simptoma mogu se koristiti i fungicidi sistemičnog delovanja na bazi aktivne materije difenokonazol.
Izvor: PIS
