Stočarstvo kroz istoriju: Da li sva domaća goveda imaju iste pretke i kako je stočarstvo uticalo na „Put svile“?
O poreklu domaćeg govečeta i vezi stočarstva i Puta svile piše diplomirani inženjer
Miraš Zagrađanin iz
PSSS Kragujevac.
Poreklo domaćeg govečeta
Genetska studija koja je proučavala goveda utvrdila je da sva moderna domaća goveda vode poreklo od jednog jedinog krda divljih krava i bivola, koji su živeli pre 10.500 godina.
Istraživanja
Nakon iskopavanja kostiju stoke na arheološkim nalazištima u Iranu, i kasnijim poređenjem s današnjim populacijama goveda, istraživači su posmatrali kako su razlike u DNK sekvencama mogle da nastanu u različitim scenarijima populacione istorije, modelirane kompjuterskim simulacijama.
Došlo se do zaključka da razlike koje se pojavljuju između dve populacije, one drevne i sadašnje, su mogle da se pojave ako je relativno mali broj životinja, približno njih 80, bio pripitomljen iz sada izumrle vrste divljeg bivola, koji je bio rasprostranjen na ogromnoj teritoriji Evrope i Azije.
DNK koji je korišćen u ovom istraživanju poticao je od materijala kako iz hladnog klimata, tako i iz toplih i sušnih područja.
U prvom slučaju, uzorci su bili bolje očuvani i samim tim lakši za obradu i dobijanje podataka, dok je u drugom slučaju taj proces bio nešto problematičniji jer je temperatura veoma kritična sa stanovišta očuvanja DNK.
Ovo ispitivanje ima uticaja na razumevanje same istorije domestifikacije. U tom smislu, moglo bi se reći da prilično iznenađuje mali broj grla iz kog su nastale sve današnje populacije gajenih goveda. Pouzdano znamo na osnovu arheoloških ostataka da su preci goveda bili uobičajeni širom Evroazije, tako da je moralo biti prilično jednostavno uhvatiti neku jedinku i pripitomiti je.
Međutim, ovakvi nalazi se zapravo podudaraju s drugim istraživanjima koja se odnose na početke pripitomljavanja govečeta.
Naime, mali broj predaka savremenih goveda zapravo odgovara činjenici da je do pripitomljenja ove vrste došlo na ograničenom području pre otprilike 10.500 godina, za šta postoje materijalni arheološki dokazi. Teritorijalna ograničenost ovog fenomena može se objasniti time da je uzgoj goveda, za razliku od uzgoja nekih drugih vrsta stoke, poput koza, bio veoma težak za mobilne zajednice, kakvi su bili praistorijski nomadski stočari, te da su samo neka, malobrojna društva, vodila sedelački način života u to vreme na Bliskom istoku.
Značaj stočarstva za nastanak „Puta svile“
Tim Univerziteta u Vašingtonu načinio je kompjuterski model mogućih ruta kojima su putovali nomadi, azijski uzgajivači stoke, pre više od 4.000 godina radi sezonalnih ispaša, od svojih nizijskih kampova ka planinskim pašnjacima.
Informacije za ovu simulaciju obezbedili su satelitski podaci, geografska i arheološka istraživanja. Po najnovijim saznanjima, ove rute su nakon otprilike 2.000 godina postale čuveni “Put svile”, trgovački koridor kroz planine.
U ta davna vremena, nomadi su verovatno podelili svoje znanje o lokalnim putevima, stazama i usecima s farmerima iz doline i verovatno su obeležavali staze pomoću kamenja ili nekih drugih orijentira. Mreža puteva, u istoriji poznata kao “Put svile”, stvorena je zahvaljujući komunikaciji i interakciji između lokalnog seoskog stanovništva na tim prostorima i drugih grupa ljudi kroz dugotrajni proces koji nije predstavljao jedinstven projekat ili stvaralački poduhvat, bez ikakvog planiranja.
Nakon što je tim testirao 500 simulacija potencijalnih ruta kretanja ka najboljim lokacijama za ispašu, oblikovana je kumulativna putanja, koja obuhvata 192 od ukupno 258 arheoloških nalazišta na putu svile, lociranih na većim nadmorskim visinama. To se može smatrati dokazom za to koliko su putevi kretanja ovih drevnih nomada predstavljali osnov za buduće trase nepreglednih trgovačkih karavana, čiji je značaj bio ogroman, ne samo za ekonomiju tadašnjeg sveta, već je bio i put kojima su se kretali ljudi, ideje i nova saznanja koja imaju uticaj i na sve nas danas.
