Za grejanje staklenika i plastenika neophodna je velika količina toplote.
Zbog toga izgradnja ovakvih objekata mora biti najuže povezana sa izvorima jeftine energije uz primenu ekonomičnih sistema grejanja.
Kao toplotni izvor za grejanje staklenika i plastenika koriste se u prvom redu sunčeva radijacija i drugi energetski izvori: nafta, gas, ugalj, drvo, otpadni materijal iz poljoprivrede, biomasa, električna struja, geotermičke vode.
Sunčeva svetlost je osnovni izvor energije neophodne za fotosintezu i druge fiziološke procese u biljkama. Sunčevo zračenje je bitan elemenat u toplotnom bilansu staklenika i plastenika sa veštačkim grejanjem i osnovni izvor toplote u plastenicima bez grejne instalacije.
Prema potrebama za toplotom povrće delimo na:
– Prva grupa su toploljubive vrste kao što su: paprika, paradajz, krastavac, lubenica, pasulj, tikva i druge za čiji porast i razviće je optimalna temperatura od 22-25ºC.
– Druga grupa sa srednjim zahtevom za toplotom: praziluk, crni i beli luk, šargarepa, peršun, cvekla, grašak, spanać, salata sa optimalnom temperaturom za rast od 16-19ºC.
– Treća grupa sa manjim potrebama za toplotom: kupusnjače, rotkvica, rotkva, repa, ren s optimalnom temperaturom za rast od 13ºC.
Staklenik je po svojoj prirodi sunčev kolektor koji bitno umanjuje potrošnju goriva, pa je u našim krajevima godišnja ušteda goriva na račun sunčeve toplote 30 %. Ušteda zavisi od broja zimskih dana tokom zimskih meseci.
Toplotni efekat sunčeve radijacije ostvaruje se tako što kratkotalasni sunčevi zraci prolaze kroz staklo i padaju na biljke i zemlju u stakleniku i pretvaraju se u dugotalasne infracrvene toplotne zrake. Kako toplotni zraci ne prolaze nazad kroz staklo toplota se akumulira i temperatura se u stakleniku povećava. To je takozvani „efekat staklene bašte“ koji se javlja i kod drugih prozračnih materijala.
Za razliku od stakla folija od polietilena propušta do 80 % toplotnog zračenja, poliamidna 40 %, a PVC folija svega 10 %. Zbog toga se plastenici od polietilena znatno brže hlade u noćnim satima.
Kombinovanjem korišćenja sunčeve i klasičnih oblika energije u složenim sistemima može se u našim klimatskim uslovima uštedeti i do 60 % goriva neophodnog za zagrevanje staklenika.
Autor: Zoran Milosavljević, savetodavac