Put od pepeljare do biomase. Biljke zaražene biljnim vašima mogu se tretirati insekticidom dobijenim od duvanskog otpada
Posledice strasnog uživanja duvana su nesagledive. Izaziva zavisnost, godišnje ubije 16.000 ljudi u Srbiji, zagadi životnu sredinu, ali je malo poznato da se može iskoristiti u proizvodnji hrane.
Stručnjaci Poljoprivrednog fakulteta Univerziteta u Beogradu istraživanjem su pokazali da je duvanski otpad dobra sirovina za spravljanje komposta za gajenje gljiva, dobijanje insekticida za
zaštitu bilja i organskog đubriva – energetski, ekološki prihvatljivog biogoriva.
Naučna studija “Mogućnosti korišćenja duvanskog otpada kao biomase” predstavljena je ove godine u “Zborniku naučnih radova”, na 31.Savetovanju agronoma, veterinara, tehnologa i agroekonomista u PKB-u. Autori studije, prof. dr Vesna Radojičić, master Maja Malnar, master Nemanja Mandić i prof. dr Željko Dolijanović, istakli su da duvanski otpad čini znatan procenat
agroindustrijskog i komunalnog otpada u Republici Srbiji.
Četiri fabrike za proizvodnju cigareta i tri preduzeća za obradu duvana u Srbiji stvaraju znatnu
količinu otpada. Prema dostupnim podacima, samo jedna fabrika duvana u Srbiji ostavi oko 50 tona otpada godišnje (listova ili ostataka koji nisu zadovoljili klasifikaciju prema važećim standardima). Tačan podatak nikada nije zvanično objavljen.
Ispiranje nikotina umesto skupih procedura
Godišnja količina duvanskog otpada u svetu u 2005. godini iznosila je oko 1,25 miliona tona. Kod nas su uništavanje i reciklaža bili prepušteni inicijativi pojedinih preduzeća.
Osnovni cilj rada i istraživanja u oblasti upravljanja duvanskim otpadom su, pre svega, skretanje pažnje javnosti na mogućnosti reciklaže i dobijanja proizvoda koji imaju upotrebnu vrednost.
Duvanski otpad nastaje u svim procesima, od proizvodnje duvana na njivi, do proizvodnje cigareta, nakon gajenja, obrade i prerade duvana, ali i nakon konzumiranja duvanskih proizvoda (opušci, omoti, kartoni). Svrstan je u otpad koji nije toksičan, ali se ne može odlagati na deponije bez tretmana.
Za razliku od njega čvrst duvanski otpad, zbog visokog sadržaja nikotina, predstavlja pretnju za životnu sredinu, naročito zbog visoke rastvorljivosti u vodi. Zbog toga se ne može odlagati zajedno sa urbanim otpadom, već se mora uništiti pod posebnim uslovima, što je skup postupak.
Malo je poznato da se duvanski otpad, nakon denikotizacije – ispiranja vodom, može koristiti kao dobar insekticid. Organski ostatak bez nikotina može biti briketiran, upotrebljen kao gorivo ili kao organski otpad za kompostiranje.
Biljke zaražene biljnim vašima mogu se tretirati insekticidom dobijenim od duvanskog otpada.
Insektcid se dobija od mešavine duvanske sitnjavine i prašine, u odnosu 50 prema 50. Priprema se na dva načina. U prvom slučaju se dobija jači insekticid, a priprema se tako što se mešavina prokuva u 10 litara vode u trajanju od 0,5 časova. Sutradan se rastvor profiltrira i nalije količina
isparene vode. U drugom slučaju, kada mešavinu potopite u 10 litara ključale vode, i rastvor ostavite da kisne 24 sata, a nakon toga procedite, dobijate insketicid slabijeg dejstva.
Kompostiranje u prirodi
Za oslobađanje duvanskog otpada od toksičnih elemenata, pre svega nikotina, proces kompostiranja predstavlja optimalno rešenje. Kompostiranje je biološka razgradnja organske materije delovanjem bakterija, gljiva i drugih mikroorganizama.
U laboratoriji i na oglednom poljoprivrednom dobru Poljoprivrednog fakulteta u 2015. godini izvršena su tri ogleda.
U prvom duvanski otpad je pomešan sa ovčijim i kokošijim izmetom, u drugom sa otpacima od kupusa, zemljom i suvim lišćem, a u trećem sa otpadom iz domaćinstva (utvrđeno da potrošači bacaju 31 odsto kupljene hrane). Količina nikotina je opadala mešanjem sa drugim otpadom, samo se dinamika redukcije nikotina razlikovala. Rezultati eksperimenta su potvrdili da se kompostiranje
duvanskog otpada može uspešno vršiti u kontrolisanim uslovima, ali i u prirodi, kada se smanjuju troškovi transporta.
Kroz proces kompostiranja moguće je od duvanskog otpada dobiti organsko đubrivo, ali treba voditi računa o količinama toksičnog kadmijuma, koje su u eksperimentu, bile znatno iznad dozvoljene granice. To je zato što kupus može da apsorbuje veće količine kadmijuma, pa su autori zaključili da duvanski otpad treba mešati sa đubrivom koje ima nizak sadržaj kadmijuma.
Duvanski otpad je jeftiniji od drugog otpada, a može se iskoristiti i u prozvodnji lakog betona. Put od pepeljare do biomase je dug i zavisi od mnogo faktora, a pre svega od ekološke svesti.
Biogorivo od stabljike duvana
Svake godine u Srbiji ostane 70.000 stabljika duvana, koje duvanska industrija odbaci. Iskorišćavanje stabljika imalo bi ekološki značaj jer bi se na taj način rešilo pitanje odlaganja otpada. Jedan litar ulja za loženje može da se zameni sa tri kilograma pšenične slame ili 2,86 kilograma stabljika duvana. Stabljika duvana ima veću toplotnu moć od pšenične slame i kukuruznog klipa. Stabljika krupnolisnog duvana sadrži oko 34 odsto celuloze, što je za oko 50 odsto više u odnosu na sadržaj u listovima duvana, pa duže gori.
Autor: Vera Ponti
Izvor: Poljoindustrija
Foto: pixabay.com
